Gabriele Lavia rikthehet “Mbreti Lir” pas pesëdhjetë vitesh. Debutim i jashtëzakonshëm në Teatro Argentina në Romë

Rosalba Panzieri

“Fati më ktheu te Mbreti Lir, edhe pse kisha vendosur të mos e bëja. Me sa duket, Giorgio Strehler e ndjeu këtë dhe më ngriti këtë kurth.” Me këto fjalë, Gabriele Lavia, një nga mjeshtrat më të mëdhenj të teatrit, komentoi debutimin e tij në Teatro Argentina në dhjetor me Mbretin Lir, një nga dramat më të famshme dhe komplekse të Shekspirit, e shkruar më shumë se katër shekuj më parë, por që zotëron një bashkëkohësi të dhimbshme. Gabriele Lavia, i cili drejton shfaqjen, luan Mbretin Lir të moshuar, i cili vendos t'ua dhurojë mbretërinë e tij tre vajzave të tij, duke kërkuar në këmbim shprehjet më lajkatuese të dashurisë. Ndërsa dy më të mëdhatë angazhohen në shfaqje dashurie ndaj babait të tyre, vajza më e vogël, Cordelia, refuzon të marrë pjesë në dredhi të tilla verbale dhe i thotë babait të saj se e do aq sa e meriton si një vajzë. Egoja e tij e plagosur, Mbreti e çtrashëgon atë, ende e pavetëdijshme se Cordelia do të jetë e vetmja vajzë që e do vërtet. Ai duhet të humbasë fuqinë e tij, dhe bashkë me të edhe identitetin e tij, për të kuptuar natyrën e vërtetë të vajzave të tij më të mëdha, të cilat, pasi ta zhveshin nga pasuritë e fundit, do ta lënë në mëshirën e një stuhie. Kjo, siç thekson Lavia, "është një stuhi mosqenieje, e cila e mposht atë dhe të cilën Liri do ta durojë deri në fund, deri në dhimbjen e tij të fundit, kur burri Liri, duke mbajtur në krahë vajzën e tij të vdekur Kordelian, bërtet dhe i pyet spektatorët: 'Jeni burra apo gurë? Po të kisha fytin dhe sytë tuaj, do të bërtisja dhe do të qaja derisa të shkatërroja kupolën e qiellit.'"

Gabriele Lavia me siguri ka krijuar një performancë shembullore, duke balancuar me sukses soliditetin e zanatit të tij me realitetin bashkëkohor për të cilin është menduar. Kanë kaluar pesëdhjetë vjet që kur Lavia bëri debutimin e tij në Mbretin Lir, me regji nga Giorgio Strehler në vitin 1972, dhe teatri dhe realiteti i sotëm kanë ndryshuar, siç thekson maestro: "Në një moment të caktuar, Mbreti Lir nuk dëshiron më të jetë mbret dhe e dorëzon qenien e tij që të tjerët ta disponojnë, por sapo ai është para qenies së tij, ai është i mbaruar. Nuk ka dashuri dhe as forcë. Paradoksalisht, këtu ai përballet me të vërtetën e pasigurisë njerëzore, të njeriut që nuk është asgjë. Monologu i madh hapet kështu: "Ju të palumtur, të braktisur, njerëz të fundit, kudo që të jeni, ngado që të vini... si do të na mbrojnë rrobat tuaja, të gjitha vrimat dhe leckat, nga një stinë si kjo? Ky vizion nuk mund të mos evokojë realitetin bashkëkohor, morinë e njerëzve të varfër, emigrantët dhe të gjithë ne të goditur nga stuhitë e ekzistencës. Kjo është arsyeja pse skena u vendos edhe në një teatër të vjetër e të braktisur, me valixhe të vjetra nga të cilat aktorët nxjerrin kostumet e tyre skenike për të filluar rrëfimin dhe për t'i dhënë jetë të re një teatri që po vdiste. Edhe këtu, Lavia donte të kryente një veprim ritual, për të hequr pluhurin nga historia dhe për të na treguar forcën e saj, për të na kujtuar se teatri nuk mund të vdesë. Sepse ka të bëjë me identitetin tonë, me qenien tonë, siç kujton më tej Lavia: "Teatri është një ideal, vendi i shikimit ku zbulimi i të mbuluarve mbetet një mister. Kjo do të thotë që teatri zbulon atë që mbetet, megjithatë, e mbuluar. Teatri nuk mund të vdesë sepse ka nevojë për aktorë dhe spektatorë. Ata mund ta bëjnë më të komplikuar interpretimin. Por gjithçka varet nga njerëzit, dhe ne duhet të jemi gjithmonë të zënë. Jepuni veten diçkaje për të bërë."

Tragjedia e pushtetit, konflikti midis baballarëve dhe bijve, tradhtia e të dashurve, mjerimet e ekzistencës njerëzore - të gjitha flasin për të sotmen dhe të nesërmen. I gjithë kasti dha një performancë të shkëlqyer, sigurisht edhe falë regjisë, aq sa është e vështirë të veçosh një të preferuar (me përjashtim të Andrea Nicolini, i cili luan rolin e të çmendurit). Kasta përfshin Giovanni Arezzo, Giuseppe Benvegna, Eleonora Bernazza, Jacopo Carta, Beatrice Ceccherini, Federica Di Martino, Ian Gualdani, Luca Lazzareschi, Mauro Mandolini, Andrea Nicolini, Gianluca Scaccia, Silvia Siravo, Jacopo Venturiero dhe Lorenzo Volpe.

Skenet e Alessandro Camera, kostumet nga Andrea Viotti, ndriçimi nga Giuseppe Filipponio, muzika nga Antonio Di Pofi, tingulli nga Riccardo Benassi, asistentët e regjisorëve Matteo Tarasco dhe Enrico Torzillo, asistentet e skenografit Michela Mantegazza, asistenti i kostumografes Niulia Rovetto, asistenti i kostumografes, Giulia Rovetto, prot. A Teatro di Roma – Teatro Nazionale, Effimera srl, LAC Lugano Arte e Cultura produksion.